Voor kunstenaar Noortje Haegens is de wandeling van essentieel belang in haar werk. Het gaat haar niet zozeer om de actie van het wandelen, maar om de vertragende werking die ervan uitgaat. Het wandelen verschaft haar een andere kijk op de wereld. Het stelt haar in staat haar waarneming te vertragen en in contact te staan met het landschap waarin ze zich begeeft. Vaak blijft ze lange tijd op een plek of keert ze er regelmatig naar terug. In dit interview geeft Noortje ons inzicht in haar werkwijze en haar leven als kunstenaar.
Kun je jezelf kort voorstellen?
“Mijn naam is Noortje Haegens en ik ben beeldend kunstenaar. Ik werk met de media fotografie en film. Deze media geven me de mogelijkheid om te spelen met de werkelijkheid en ik poog die een vertaling te laten zijn van mijn poëtische observatie.”
Wat maak je en waarom?
“De wandeling is het uitgangspunt van mijn werk. Het is de traagste manier van reizen. Hierdoor heb ik alle tijd om de omgeving waar ik doorheen trek optimaal te observeren. Zo lukt het me soms om echt in contact staan met de plek waar ik me begeef. Tijdens het lopen ondervind ik een vertraging van mijn waarneming, waarbij ik terugga naar de kracht van de stilte.”
“Het werk dat ik maak bestaat uit foto’s en video’s waarin ik mijn beleving van het landschap probeer vast te leggen. In mijn werk speelt deze eenvoud een belangrijke rol. Het dwalen bij het wandelen is van essentieel belang. Tijdens het wandelen ontstaat het contact en/of idee en ga ik vaak terug naar een specifieke plek om een gevoel verder uit te diepen.”
“De wandeling is het uitgangspunt van mijn werk, tijdens het lopen ondervind ik een vertraging van mijn waarneming”
“Ik maak graag gebruik van de werkplekken die Artist in Residences (AIR) over de hele wereld ter beschikking stelt. Je kunt daar als kunstenaar een tijd verblijven om te focussen op je werk. Voor mij werkt zo’n verblijf heel fijn; het is heerlijk om mezelf onder te kunnen dompelen in een nieuwe omgeving. Om in afzondering, alleen, het onbekende al wandelend te onderzoeken. Dit doe ik graag in alle stilte, zonder alle ruis van het dagelijkse leven.”
“Mijn allereerste AIR-plek was bij Kloosterhotel ZIN te Vught. In 2014 was ik daar drie maanden gastkunstenaar in het atelier en mocht ik er werken en wonen. Toentertijd was ik nieuwsgierig naar de verwantschap tussen religie en mijn werk, en naar het levensritme en de eenvoud van het kloosterleven. Ik maakte dankbaar kennis met meditatie, met de stilte. Die ontmoeting is nog steeds van essentieel belang voor mijn werk.”
“Na de geboorte van onze dochter, drie jaar geleden, ging ik op zoek naar een andere werkwijze. Voor langere tijd in afzondering werken, lag niet meer voor de hand. Maar hoe dan wel? Toen Nederland in maart 2020 vanwege de coronamaatregelen ‘op slot’ ging, pakte ik mijn camera. Ik besloot gedurende de lockdown-periode dagelijks de zonsondergang te fotograferen vanuit het raam in mijn trappenhuis. Zo ontstond een reeks van uiteindelijk 81 foto’s. Ze geven weer hoe ik, net als vele anderen, gedwongen was binnen te blijven en alleen maar kon kijken naar de onbereikbare vrijheid buiten. Juist in die periode van stilstand ontstond zo een omvangrijke nieuwe fotoserie.”
“Tijdens een residentie in een klooster maakte ik dankbaar kennis met de stilte, een ontmoeting die nog steeds van essentieel belang is voor mijn werk”
“In de tussentijd zijn wij verhuisd van de hectiek van de stad naar de stilte van het platteland. We wonen aan een prachtig natuurgebied in Oisterwijk. Het lijkt wel alsof ik hier nu als artist in residence te gast ben! Afgelopen jaar heb ik gewerkt aan een nieuwe serie ‘Voor even’ in het natuurgebied de Oisterwijkse Bossen en Vennen.”
Wat wil je vertellen met je kunst?
“De vertraging van de waarneming staat centraal: in veel van mijn videowerk is er nauwelijks beweging. De duur van de eindeloze herhaling is van belang. Alsof de tijd wordt stilgezet om de kijker de mogelijkheid te geven weg te dromen en een tijdloosheid te ervaren in zijn of haar hectische bestaan. Slechts een rookpluim of een rimpeling in het water laat het beeld bewegen, de rest staat stil – of juist andersom.”
“In veel van mijn videowerk is er nauwelijks beweging, om de kijker de mogelijkheid te geven een tijdloosheid te ervaren”
“Ik hoop dat ik met mijn werk troost en perspectief op de toekomst kan bieden. De fotografische serie die tijdens de coronaperiode is ontstaan, is daar misschien wel een heel goed voorbeeld van. Ik neem de kijker mee naar een raam en laat ons in een onrustige en bijzondere tijd naar een geruststellende hemel kijken. De foto’s beloven dat er een later is.”
Wat inspireert jou?
“De eenvoud van het wandelen. Je hoeft niets anders te doen dan de ene voet voor de andere te zetten. Als ik zo door het landschap zwerf, ontstaat er een gevoel van dankbaarheid. Het heeft iets oorspronkelijks; het landschap beoordeel je niet, je neemt het waar zoals het is.”
“De herfst en winter zijn mijn favoriete seizoenen om te werken. In de zomer is er te veel afleiding, niet alleen in sociaal opzicht, maar ook door te veel ‘ruis’ in de natuur. In de herfst vindt er een mooie transitie plaats. Daarna blijft er een naakt landschap over. Je kunt, wanneer alle bladeren zijn gevallen, veel verder kijken; de ziel van het landschap komt dan als ware naar boven. In die periode, wanneer de meeste mensen binnen blijven, ga ik juist naar buiten. Wandelen in de kou is voor mij een vorm van meditatie, met de cadans en de eenvoud van de handelingen die bij het wandelen horen.”
“De eenvoud van het wandelen inspireert me; je hoeft niets anders te doen dan de ene voet voor de andere te zetten”
“Door mijn nieuwe levenssituatie zie ik ook een verandering in mijn werk. Het spelende element van kinderen om me heen. Het spelen is nu duidelijk te zien in mijn werk ‘voor even’. De reusachtige zeepbellen zijn zo magisch om te maken. Het is superleuk om te doen, het is speels, kleurrijk en maar voor even… patsssss. Het staat symbool voor ons kwetsbare bestaan. Nu is het mooi, maar dat kan zomaar voorbij zijn.”
Bron: Amuse.art / Galerie Wilms